LẬP TRÌNH CHO TRẺ: CẨM NANG HƯỚNG DẪN DÀNH CHO PHỤ HUYNH ĐƯỢC CẬP NHẬT MỚI NHẤT ĐẾN NĂM 2021

Việc học lập trình cho trẻ từ sớm mang lại nhiều lợi ích như giúp trẻ có nghề nghiệp ổn định cùng mức thu nhập tốt.

2. Tại sao trẻ nên học lập trình từ sớm?

Học lập trình ở trẻ từ sớm mang lại nhiều cơ hội nghề nghiệp trong tương lai. Theo số liệu thống kê từ bộ lao động, thu nhập trung bình của một kỹ sư phát triển phần mềm là $ 103,560 / năm cùng với nhu cầu về nhân lực dự kiến sẽ tăng lên đến 24% từ năm 2016 đến năm 2026. Cho thấy đây là ngành nghề sẽ có triển vọng trong tương lai

Việc học lập trình ở trường truyền thống còn rất hạn chế khi chỉ tập trung học lý thuyết chứ chưa chú trọng vào việc thực hành. Ngoài ra, các trường học truyền thống không đáp ứng đủ các công cụ, tài liệu và cơ sở vật chất để trẻ có thể thực hành vì thế tạo ra cảm giác chán nản cho trẻ và tâm lý không muốn học lập trình.

 

Scratch, Tynker, Code.org được biết đến như là một nền tảng học lập trình cho trẻ sử dụng giao diện khối trực quan. Kèm theo là các bài tập ứng dụng thực tế với đồ họa sinh động hấp dẫn.

3. Các loại mã máy tính (computer code) được biểu diễn như thế nào

Sau đây là hai khái niệm phổ biến được minh họa bằng cách sử dụng mã giả: điều kiện và vòng lặp.

Điều kiện (Conditionals)

Các câu lệnh điều kiện cho phép chương trình máy tính thực thi một đoạn mã cụ thể dựa trên một điều kiện là đúng hay sai. Java sử dụng các giá trị Boolean để đánh giá các điều kiện này. Một trong hai giá trị Boolean (Đúng hoặc Sai) được trả về khi máy tính đánh giá điều kiện.

Dưới đây là đoạn mã xác định thời điểm người dùng bắt đầu nhảy

Trong ví dụ trên, nếu người chơi nhấn phím cách (space) trên máy tính, nhân vật thực hiện lệnh: “nhảy”

Vòng lặp (Loop)

Vòng lặp (loop) được sử dụng để thực thi một hoặc tập hợp các câu lệnh lặp lại nhiều lần, tùy thuộc vào kết quả của điều kiện được đánh giá để thực thi các câu lệnh. Điều kiện phải được đánh giá là đúng để thực thi các lệnh trong vòng lặp.

Trong vòng lặp này, cây trồng sẽ phát triển miễn là điều kiện Ban ngày là đúng.

Các ví dụ trên đây chỉ nêu lên các kỹ năng mà học sinh có thể học ở lập trình ở định dạng phát triển game.

 

Trong phần tiếp theo, chúng ta sẽ thảo luận và nêu lên những ngôn ngữ lập trình tốt nhất mà trẻ nên học.

Tuy nhiên, trước khi tiếp tục… đây là một số lý do bổ sung mà bạn nên cân nhắc cho trẻ làm quen với lập trình từ khi còn nhỏ:

1. Nắm được các kiến thức nền tảng về công nghệ, toán học, khoa học, giải quyết vấn đề, làm việc nhóm, nghệ thuật sáng tạo,…
   Ngoài ra CEO của Apple Steve Jobs đã từng nói “ Lập trình dạy bạn cách suy nghĩ”

2. Học lập trình cũng giống như học ngoại ngữ. Bắt đầu càng sớm thì việc tiếp thu sẽ càng dễ dàng hơn

3. Vào năm 2020, sẽ có gần 1 triệu việc làm liên quan đến lĩnh vực công nghệ bị bỏ trống ở Hoa Kỳ do thiếu hụt kỹ sư có trình độ chuyên môn

4. Các công việc mới liên quan đến máy tính chiếm dự kiến hơn 60% trong lĩnh vực STEM (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học).

5. Lập trình máy tính là một trong những kỹ năng cần thiết trong thời đại công nghệ 4.0

6. Máy tính hiện diện trong mọi ngành từ giáo dục đến nông nghiệp, từ luật đến kinh doanh, và từ xây dựng đến y học.

7. Các công việc kỹ thuật liên quan đến lĩnh vực máy tính và lập trình được xếp hạng là những công việc được trả lương cao nhất cho sinh viên mới tốt nghiệp

8. Lập trình được dự đoán sẽ là môn học giáo dục khai phóng mới nhất. (Giáo dục khai phóng gồm những môn được tổng hợp từ các ngành khác nhau trên tinh thần tư duy tự do – suy nghĩ tự do – lựa chọn tự do để lựa chọn những ngành nghề phù hợp. Việc nó được đưa vào chương trình giảng dạy chỉ là vấn đề thời gian).

 

4. Ngôn ngữ lập trình nào phù hợp và tốt nhất đối với trẻ

Câu trả lời đó là lập trình bằng ngôn ngữ khối trực quan Scratch.

Khi trẻ đã làm quen với ngôn ngữ khối trực quan (visual-block platforms) thì việc chuyển sang lập trình dựa trên văn bản (text-based coding) là điều cần thiết. Tuy nhiên hãy luôn luôn lắng nghe theo sở thích của trẻ trước khi quyết định.

Roblox, Lua cũng là một trong những ngôn ngữ lập trình dễ hiểu và phù hợp cho người mới bắt đầu. Bên cạnh đó, nếu trẻ quan tâm Minecraft, thì có thể bắt đầu với lập trình bằng ngôn ngữ khối trực quan trước và sau đó chuyển sang Java hoặc JavaScript.

Nếu trẻ quan tâm đến phát triển người máy thì Python, Lua, Scala rất thích hợp, kèm theo nội dung và chương trình đều thân thiện với trẻ em. Nếu trẻ quan tâm đến việc xây dựng và thiết kế web thì HTML và CSS là lựa chọn đúng đắn. Ngoài ra, nếu trẻ quan tâm đến sáng tạo và xây dựng ứng dụng, bạn có thể xem xét một số ngôn ngữ như JavaScript hoặc Swift.

5. Bốn mẹo quan trọng trước khi cho trẻ bắt đầu học lập trình

Sau đây là bốn mẹo cần thiết bạn nên phải cân nhắc trước khi đầu tư vào việc học lập trình của trẻ.

Mẹo thứ 1: Lồng ghép tính giải trí vào bài học

 

Khi trẻ học lập trình một trong những điều cần chú ý là lồng ghép tính giải trí vào bài giảng.

 

Một lời khuyên cho các bậc cha mẹ là nên tránh xa những chương trình giảng dạy quá hàn lâm và học thuật. Thay vào đó, tập trung vào các khóa học thú vị, hấp dẫn cùng đồ họa sinh động phù hợp với sở thích của trẻ. Những ứng dụng lập trình với thiết kế học mà chơi, chơi mà học lồng ghép những yếu tố giải trí thú vị luôn được lòng những nhà lập trình nhí nhất.

 

Mỗi đứa trẻ sẽ có những sở thích lập trình khác nhau. Một số thích tự thiết kế cho mình thanh kiếm trong trò chơi nổi tiếng Minecraft. Một số khác thích phát triển một trang web cho riêng mình. Là một bậc phụ huynh, hãy biết quan sát và lắng nghe những sở thích của trẻ từ đó chọn ra chương trình học phù hợp nhất.

 

Mẹo thứ 2: Chọn lựa những khóa học online hoặc offline phù hợp

 

Mark Zuckerberg, CEO của Facebook, đã bắt đầu học lập trình từ những năm cấp 2

Nếu gia đình bạn có đủ khả năng tài chính thì việc thuê một gia sư dạy kèm tại nhà là cần thiết. Tuy nhiên không phải gia đình nào cũng có đủ điều kiện. Trước khi cân nhắc, bạn có thể tham khảo những khóa học trực tuyến miễn phí hoặc một trung tâm chuyên dạy lập trình để giảm bớt gánh nặng chi phí.

 

Với bối cảnh hiện tại, công nghệ ngày càng triển, lập trình trở thành kỹ năng cần thiết ở thế kỷ 21. Thì càng nhiều các khóa học trực tuyến được ra đời với các giáo án được biên soạn chất lượng, kỹ lưỡng và xây dựng tuần tự dựa trên các khái niệm như Boolean, Conditionals, Variable, Method,..Vì vậy, hãy yên tâm là bạn sẽ tìm được khóa học phù hợp cho trẻ.

 

Mẹo thứ 3: Tìm một giáo viên phù hợp cho trẻ

 

Càng ngày có nhiều lập trình viên yêu thích công việc dạy học. Vì vậy bạn đừng lo lắng là không thể tìm được một ứng viên phù hợp.

Hiện nay, có một số công ty chuyên cung cấp dịch vụ để bạn có thể tương tác và liên hệ với các lập trình viên có kinh nghiệm. Thông qua skype, các hội nghị truyền hình miễn phí. Nếu bạn vẫn còn băn khoăn thì đây cũng là giải pháp đáng để xem xét.

 

Mẹo thứ 4: Hiểu được sự khác nhau giữa lập trình bằng văn bản khối trực quan (visual block platforms) và lập trình bằng văn bản (text-based coding)

 

Ngôn ngữ mã hóa phổ biến và phù hợp nhất cho trẻ từ 5 – 7 tuổi là các nền tảng khối trực quan (visual block platforms). Được thiết kế với đồ họa sinh động giúp trẻ trở nên hứng thú với việc học lập trình. Tuy nhiên, khi trẻ đã trở nên quen với lập trình khối, thì việc chuyển sang ngôn ngữ lập trình bằng văn bản (text-based coding) là điều cần thiết.

 

Văn bản khối trực quan (Visual block platforms)

 

Học lập trình bằng văn bản khối trực quan. Trẻ chỉ dùng chuột để kéo và thả các khối code mà không cần phải động tay vào bàn phím. Ngoài ra kèm theo đồ hoạt sinh động giúp việc học trở nên thú vị và dễ dàng.

Nhớ rằng, lập trình là bạn phải tự gõ các câu lệnh, tự chỉnh sửa code và đặc biệt chú ý tới từng chi tiết. Chỉ một dấu chấm phẩy sai thôi có thể phá hủy toàn bộ chương trình. Với một số trẻ, tập trung vào chi tiết thật nhàm chán. Vì vậy, nền tảng sử dụng văn bản khối trực quan như Code.org, Scratch, Tynker tin rằng trẻ em có thể học nhiều khái niệm mã hóa thông qua cách tiếp cận trực quan, xúc giác và phù hợp với lứa tuổi.

 

Lập trình bằng văn bản (text-based coding)

 

Các chương trình như CodaKid, Codeacademy và Khan Academy sử dụng các ngôn ngữ lập trình chuyên nghiệp. Được thiết kế và giảng dạy theo cách mà học sinh từ 8 tuổi trở lên có thể theo dõi nắm bắt thông tin.

 

Ưu điểm của phương pháp này là trẻ được thực hành quy trình tạo ra một ứng dụng chuyên nghiệp. Điều này hứa hẹn mở ra nhiều cơ hội phát triển cho trẻ trong tương lai.

 

6. Một số ứng dụng, trang web, trò chơi dạy lập trình miễn phí & trả phí.

Hãy dựa theo thị hiếu, sở thích và năng lực của trẻ để lựa chọn ra chương trình phù hợp.

Lập trình cho trẻ từ 5 – 7 tuổi

Ở độ tuổi từ 5 đến 7 , thì học lập trình bằng các khối trực quan (visual-block platforms) là lựa chọn tốt nhất

 

 

Scratch (Miễn Phí)

 

Scratch được phát triển bởi MIT Media Labs tại Mỹ với nền tảng khối trực quan vui nhộn nhằm dạy các khái niệm lập trình đồng thời cho phép học viên tự do sáng tạo xây dựng các trò chơi, câu chuyện thú vị.

Scratch phép trẻ nghiên cứu các khối hình ảnh để tạo ra các trò chơi 2D như Tiểu hành tinh, Donkey Kong,… Scratch còn có các tính năng như nghệ thuật, hoạt hình, âm nhạc, hiệu ứng âm thanh và lồng tiếng.

 

Ngoài ra, Google CS cũng thiết kế một số chương trình học tập trình với nội dung được chuẩn bị kỹ lưỡng dành cho trẻ em và hoàn toàn miễn phí.

 

 

 

 

 

Code.org (Free)

 

Code.org là trang web miễn phí phát triển bởi Hour of Code và được nhiều trường công lập sử dụng rộng rãi để giảng dạy khoa học máy tính nhập môn.

 

Code Studio sử dụng các mô-đun có giao diện khối trực quan kèm theo một số chương trình giảng dạy nâng cao cho lập trình bằng văn bản (text-based coding) ở nền tảng đóng.

 

Ngoài ra, Code.org còn hợp tác với công ty công nghệ nổi tiếng như Minecraft, Scratch, Tynker, CodeBattle, Star Wars… để tạo các mô-đun mô phỏng trải nghiệm thiết kế trò chơi và ứng dụng. Hơn thế nữa họ còn phát triển phương pháp dạy học có logic để cho trẻ tiếp cận lập trình.

 

Tuy nhiên, nhược điểm của Code.org là người dùng sẽ không được trải nghiệm hoàn toàn quy trình xây dựng từ lúc đầu và bị giới hạn trong một môi trường giả định chỉ khuyến khích kéo và thả các khối hơn là lập trình bằng cách tự viết mã (text-based coding).

 

Tynker (Trả phí)

 

Tynker trang web trò chơi cực kỳ phổ biến với nhiều tài nguyên hấp dẫn giúp dạy trẻ học lập trình. Đây là một nền tảng trả phí với 32 khóa học trực tuyến.

 

Như đã đề cập trước đó, đây là một trong những nền tảng phổ biến nhất và được giảng dạy tại các trường học vì nó chủ yếu dựa trên phương pháp giảng dạy bằng các khối trực quan (visual-block platforms). Điều này giúp cho trẻ tuổi và người mới bắt đầu, có thể dễ dàng tiếp cận với lập trình hơn

 

Các chương trình học được phân chia theo cấp độ từ dễ đến khó, từ khó đến nâng cao. Mục đích của khóa học là giúp cho các học viên nhí có thể bắt đầu hành trình học lập trình một cách dễ dàng.

 

Osmo Coding (Trả phí)

 

Osmo Coding là sự kết hợp giữa Legos, chơi games và lập trình. Đây là một thương hiệu giúp trẻ học các khái niệm lập trình bằng cách sử dụng các khối từ tính cho phép người dùng điều khiển các nhân vật trong game để giải các câu đố và vượt qua các thử thách.

Theo hướng dẫn thì đây là phần mềm được thiết kế cho trẻ từ 5 đến 12 tuổi. Nhưng chúng tôi nhận định thì phần mềm này phù hợp với lứa tuổi từ 5 đến 7. Osmo được phát triển theo hướng tiếp cận hấp dẫn, xúc giác từ đó trẻ có thể học lập trình. Đây là một chương trình hứa hẹn tuyệt vời cho trẻ khi học nhập môn khoa học máy tính.

 

 

 

 

 

Wonder Workshop Dash and Dot Robotics Kits (Trả phí)

 

Bộ dụng cụ robot Dash và Dot của Wonder Workshops được giới thiệu là đơn giản, thân thiện với trẻ em với lập trình khối trực quan cùng với 2 chú robot đính kèm. Trẻ có thể lập trình và điều khiển các chuyển động thể chất của Dash và Dot giao diện đơn giản. Ngoài ra, với tính cách vui nhộn, dễ thương cả hai chú robot hứa hẹn mang đến những trải nghiệm thú vị học và chơi, chơi mà học cho trẻ.

 

Lập trình cho trẻ từ 8 tuổi trở lên (Học lập trình bằng ngôn ngữ thực)

Nếu bạn muốn trẻ có một bước khởi đầu thuận lợi cho sự nghiệp sau này thì bắt đầu học một số ngôn ngữ lập trình mà Facebook, Google, Amazon, v.v., đang sử dụng là lựa chọn đúng đắn. Sau đây tôi sẽ liệt kê một số chương trình phù hợp cho trẻ

 

 

 

1. Khan Academy (Free)

 

Khan academy là nền tảng học online miễn phí với vô số khóa học được thiết kế bởi các giảng viên uy tín. Ngoài ra, Khan academy còn được tài trợ bởi Quỹ Bill và Melinda Gates.

 

Học viện Khan cung cấp hàng loạt các khóa học về chuyên ngành khoa học máy tính như JavaScript, HTML, CSS, v.v.

 

Vô số bài học được thiết dưới định dạng video, từ thiết kế animation bằng JavaScript, thiết kế web, tạo trò chơi 2D, v.v. Ngoài ra, Khan academy còn cung cấp nhiều bài học văn bản chỉ phù hợp với học sinh trung học và đại học.

 

 

 

Bitsbox (Trả phí)

 

Nếu bạn đang tìm kiếm trải nghiệm thực hành lập trình cho trẻ, thì Bitsbox là một lựa chọn tuyệt vời. Bitsbox là một dịch vụ đăng ký cung cấp các dự án lập trình theo mỗi tháng.

 

Với Bitsbox, bạn có 2 lựa chọn:

1. Nhận tệp dự án dưới dạng PDF online

2. Các gói dự án dưới dạng hộp trò chơi

Sự khác biệt giữa hộp cơ bản và hộp cao cấp nằm ở các dụng cụ, trò chơi và giải thưởng đi kèm trong các hộp. Càng cao cấp thì càng nhiều những ưu đãi.

 

 

 

 

 

 

 

CodeMonkey (Miễn phí)

 

Một nền tảng trò chơi dạy lập trình giàu tài nguyên và thú vị khác dành cho trẻ từ 8 tuổi trở lên là CodeMonkey. Trẻ sẽ học được các lập trình khi vượt qua các chướng ngại vật và thử thách. Hứa hẹn mang lại những trải nghiệm hào hứng và thích thú cho trẻ

 

Một số trò chơi thú vị bao gồm Dodo Does Math, Challenge Builder, Game Builder và Coding Adventure. Phụ huynh hãy dựa vào thị hiếu và sở thích từ đó chọn ra trò chơi phù hợp cho trẻ.

CodaKid – Truy cập vào tất cả các tài nguyên- $25 mỗi tháng

 

CodaKid là nền tảng học lập trình dành cho trẻ với vô số các giải thưởng giáo dục nhận được và có mặt hơn 100 quốc gia trên thế giới

 

Với chiến thắng Giải Vàng Parent’s Choice và lọt vào chung kết CODiEcho Giải pháp Tư duy Tính toán và Mã hóa Tốt nhất CodaKid đã thiết kế hơn 50 khóa học và hướng dẫn bằng hơn 7 ngôn ngữ lập trình khác nhau.

 

Điều làm cho CodaKid trở nên độc đáo là trẻ được học các ngôn ngữ lập trình cần thiết từ đó phát triển kỹ năng xây dựng web, thiết kế trò chơi, ứng dụng,…. Hiện CodaKid cũng bán gói truy cập không giới hạn với đội ngũ cố vấn thân thiện hỗ trợ nhiệt tình khi bé gặp khó khăn.

 

Với khoảng $ 25 mỗi tháng cho hơn 500 giờ thực hành dự án

 

 

Codecademy

 

Codecademy không chỉ cung cấp các khóa học lập trình cho học sinh. Ngoài ra, họ còn kèm theo các giáo án để giúp giáo viên lên kế hoạch cho các lớp học khoa học máy tính.

Nội dung các khóa học phù hợp với đối tượng quan tâm về phát triển web và khoa học dữ liệu, hơn là lập trình và thiết kế trò chơi.

Các bài tập được thực hiện trên trình duyệt và có kiểm tra độ chính xác tự động. Thế mạnh của Codecademy là dạy những đối tượng lớn tuổi quan tâm đến ngôn ngữ lập trình dựa trên văn bản (text-based coding). Nhược điểm của Codecademy là cách tiếp cận khép kín cùng số lượng ít các bài tập. Tuy nhiên, lộ trình giảng dạy được chuẩn bị và thiết kế chu đáo.

 

 

 

7. Nên đầu tư vào loại máy tính nào phù hợp?

 

Câu trả lời tùy thuộc vào sở thích và nhu cầu của bé. Ngoài ra, ngân sách cũng là những tiêu chí được cân nhắc.

Các khóa học lập trình trực tuyến như Code.org và Khan Academy được thao tác trên web và chỉ yêu cầu kết nối Internet tốc độ cao.

Vì vậy, các khóa học này không yêu cầu máy tính có cấu hình xử lý mạnh và tương thích với hầu hết mọi máy tính, bao gồm cả các tùy chọn như Google Chromebook.

 

Còn các khóa học bằng các ngôn ngữ lập trình chuyên nghiệp thì được khuyến khích dòng máy Mac hoặc PC có RAM 4G kèm kết nối Internet tốc độ cao. Ưu điểm nổi trội của việc này là con bạn được thực hành lập trình bằng ngôn ngữ chuyên nghiệp được.

 

Một số gia đình quyết định để trẻ thực hành lập trình trên các nền tảng chuyên nghiệp ngay từ đầu, trong khi những gia đình khác sử dụng các web để bắt đầu và sau đó chuyển sang các công cụ chuyên nghiệp sau.

Chúng tôi khuyên các phụ huynh nên tìm hiểu kỹ lưỡng các đánh giá về máy tính trên các nguồn chính thống để có thể chọn lựa ra sản phẩm phù hợp cho trẻ.

 

Tổng Kết

 

Học lập trình ở trẻ đang ngày càng trở nên phổ biến. Vì trong tương lai khoa học máy tính sẽ được xem là môn học quan không kém toán học và ngữ văn.

 

Học lập trình ở trẻ thì điều quan trọng nhất là lồng ghép yếu tố giải trí vào bài học

Học lập trình cho trẻ em không có nghĩa là nhàm chán. Đúng, nó đòi hỏi sự kiên nhẫn và bền bỉ, nhưng nếu trẻ biết rằng đó là một dự án, trò chơi hoặc ứng dụng mà chúng quan tâm thì chúng sẽ rất sẵn lòng thực hiện.

Còn nếu nó được dạy sai cách, thì lập trình cho trẻ em có thể giống như một lớp học đánh máy nhàm chán hoặc thậm chí tệ hơn là giải một bài toán với hơn 50 bước khác nhau.

 

Vì vậy, hãy lựa chọn và cung cấp cho trẻ một kỹ năng mới vừa thú vị vừa mang tính học thuật. Mà còn tác động tích cực đến tương lai sau này của trẻ.